ŠABACH x 2 - Petr Šabach "Gówno się pali", "Podróże konika morskiego"

Wreszcie jest – Petr Šabach po polsku! To zadziwiające, że przy całej naszej sympatii do twórczości Czechów, bestsellerową prozę Šabacha poznajemy dopiero teraz. Tym bardziej, że powstałe w oparciu o nią filmy Jana Hřebejka zdobyły sobie wśród naszej publiczności wierne grono fanów.

„Gówno się pali”, najsłynniejsza ksiązka Šabacha, która od swojego wydania w 1994 roku doczekała się jedenastu wznowień, to zbiór trzech opowiadań, na podstawie których Hřebejk nakręcił kultowy film „Pod jednym dachem”. Wszystkich, którzy pamiętają perypetie dwóch rodzin, toczących ze sobą nieustanną sąsiedzką wojnę w przededniu wkroczenia wojsk Układu Warszawskiego do Czechosłowacji, lektura ksiązki może nieco zdziwić. U Šabacha historia i polityka są bowiem tylko tłem dla celnych obserwacji społecznych, czyli dla tego, co nieodmiennie zaświadcza o sile czeskiej literatury. Gorzka ironia idzie tu pod rękę z łagodnym humorem, zaś najważniejsze ludzkie problemy pokazane są w mikroskali niczym u mistrza Hrabala. 

Drugie spotkanie z Šabachem jest bardziej osobiste - autor książki "Gówno się pali" pisze bowiem o... koniku morskim, czyli o sobie. Dość oryginalne ryby morskie z rodzaju Hippocampus (czyli koniki morskie) są jedynymi przedstawicielami fauny, u których samiec wydaje na świat młode i je wychowuje. Takim konikiem morskim stał się pod koniec lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku Petr Šabach, wschodząca wówczas gwiazda czeskiej literatury humorystycznej. Proszę się uspokoić – Šabach nie okazał się medyczną sensacją i nie powił potomka. Ale fakt, że – w zastępstwie  żony, która poświęciła się karierze naukowej – wychowywał kilkuletniego synka, sensacją już był. Zwłaszcza w czasach, gdy podział damsko-męskich funkcji rodzinnych był jasno określony.

Książka Šabacha jest pamiętnikarskim zapisem heroicznych czasów, gdy o tacierzyństwie nikomu się jeszcze nie śniło. Wszystkich ojców zajmujących się opieką nad dziećmi należy jednak uprzedzić – „Podróże konika morskiego” to nie jest książka o walorach poznawczych. To raczej przekomiczny katalog antywychowawczych wpadek.

Petr Šabach

„Gówno się pali”

tłum. Julia Różewicz

Wydawnictwo Afera, Wrocław 2011

Petr Šabach

"Podróże konika morskiego"

tłum. Julia Różewicz

Wydawnictwo Afera, Wrocław 2012

(tekst ukazał się pierwotnie w "Uważam Rze")