Jonathan Littell, autor głośnej powieści
„Łaskawe”, napisał reportaż o Czeczenii, w którym opisuje, jak spod fasady
normalności wyziera jej prawdziwa twarz.
Tytułowy rok III to trzeci rok rządów prorosyjskiego
prezydenta Czeczenii, Ramzana Kadyrowa. To okres dźwigania się czeczeńskiej
stolicy z gruzów. Nowe wieżowce, nowe sklepy, na ulicach drogie samochody.
Tempo rozwoju Groznego może napawać optymizmem. Jednak doświadczony obserwator
(a takim jest Littell, który Czeczenię odwiedza nie po raz pierwszy) wie
doskonale, że ten bijący zewsząd optymizm jest tylko atrapą. I choć wielu
czeczeńskich obywateli wychwala swojego prezydenta za wzrost gospodarczy i
szybką odbudowę kraju, bierze udział w marszach na jego cześć i wykrzykuje w
ich trakcie „Tylko Ramzan ma rację”, nietrudno odkryć, że to propaganda
sukcesu, za którą stoi strach i przemoc.
Littell dociera do rozmówców, którzy nie ograniczają
swoich opinii do obiegowych haseł i krytykują dyktaturę Kadyrowa. Ryzykują tym
samym wiele, ponieważ niesubordynacja wobec prezydenta nie jest mile widziana.
Wymuszenia, porwania i zabójstwa to zręcznie tuszowana rzeczywistość
czeczeńska. O prawdziwej twarzy rządów Kadyrowa informuje stowarzyszenie
„Memoriał”, które stara się zwrócić uwagę świata na łamanie praw człowieka w
Czeczenii. Jest to działalność na tyle dla prezydenta niewygodna, że bojówki
pozostające na jego usługach uprowadziły i zamordowały czołową działaczkę
„Memoriału”, Natalię Estemirową.
Francuski pisarz próbował dotrzeć do Kadyrowa i
przeprowadzić z nim rozmowę. „Zamierzałem nakreślić portret człowieka
okrutnego, nieokrzesanego, cynicznego, ekstrawaganckiego, posiadacza
niezliczonych luksusowych aut, koni wyścigowych i tuzina żon, prywatnego zoo i aquaparku,
miłośnika bilardu i boksu, właściciela siłowni którą czasem zamienia w salę
tortur; chciałem opisać osobliwy, upojony sukcesami mikrokosmos, w którym wraz
ze swoją świtą żyje i porusza się po niezupełnie realnym, jakby urojonym
kraju”. Do rozmowy, co oczywiste, nie doszło. I ta wymowna nieobecność Kadyrowa
mówi o sytuacji w Czeczenii więcej, niż mógłby o niej nakłamać złotousty prezydent.
Jonathan Littell
„Czeczenia. Rok III”
tłum. Małgorzata Kozłowska
Wydawnictwo Literackie, Kraków 2011
(tekst ukazał się pierwotnie w "Życiu Warszawy")
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz