BRATERSKA OPOWIEŚĆ O DZIECIŃSTWIE - Filip Florian, Matei Florian "Starszy brat, młodszy brat"

Historia literatury zna wiele przypadków sygnowania ksiązki nazwiskiem dwójki autorów. Niczym nowym nie jest również fakt parania się literaturą przez braci. Jednak nieczęsto zdarza się, że takie literackie rodzeństwo wspólnie napisze powieść

Do tak niecodziennej sytuacji doszło niedawno w Rumunii, gdzie ceniony prozaik Filip Florian, autor przetłumaczonej również na język polski powieści „Małe palce”, napisał książkę „Starszy brat, młodszy brat”, której współautorem jest Matei Florian, młodszy brat Filipa, dziennikarz i poeta.

Powieść braci Florianów jest opisem dzieciństwa i młodości spędzonych w bukaresztańskiej dzielnicy Drumul Taberei. Jest to powieść inicjacyjna, napisana z polotem, fantazją i niezwykłym poczuciem humoru, a ponieważ przywołane w niej wydarzenia miały miejsce w latach 70. i 80. ubiegłego wieku, a więc w okresie eskalacji rządów Ceausescu, jest w niej również miejsce na subtelne (widziane bowiem z perspektywy dziecka) wtręty polityczne. Poza tym scenki z życia braci Florianów obfitują w typowe dla dziecięco-młodzieńczego  wieku wydarzenia – szkolne rozterki, podwórkowe zabawy, pierwsze miłostki itp. Gdyby powieść tę napisał tylko jeden z braci, byłaby ona świetną, choć dość standardową autobiograficzną lekturą pełną nostalgii za minionym światem. Jednak fakt, że nad fabularyzowaniem swoich wspomnień bracia pracowali we dwójkę, znaczącą wpływa na całość i nadaje powieści dodatkowego kolorytu. Dzięki temu zabiegowi większość wydarzeń poznajemy z dwóch punktów widzenia, które mogą się zazębiać, lecz równie dobrze mogą się kolosalnie różnić. Wszak nie od dziś wiadomo, że punktem honoru dla każdego brata jest dokuczanie temu drugiemu – dokuczanie, w którym przejawia się dziwnie okazywana braterska miłość. Psychologiczne niuanse dzielenia młodzieńczego życia z rodzeństwem są zresztą najmocniejszą stroną tej książki, tym bardziej, że przejawy braterskiego uczucia są  przez obu autorów starannie ukrywane pod płaszczykiem ironii i zgrywy.

Dodatkowego smaczku nadaje powieści fakt, że różnica wieku między braćmi wynosi 11 lat. Dla dziecka to cała wieczność – starszy brat staje się wówczas nie tyle partnerem, co przewodnikiem, niedoścignionym wzorem, bohaterem, lub wręcz przeciwnie – postacią niemal całkowicie obcą. Młodszy zaś jest obiektem zazdrości, ale też wyrozumiałego politowania. Wszystkie te aspekty są w powieści doskonale uwypuklone – na tym tle wyjątkowo wzruszająco wygląda kwestia braterskiego porozumienia. Całość zaś czyta się z podwójną przyjemnością.

Filip Florian, Matei Florian

„Starszy brat, młodszy brat”

tłum. Szymon Wcisło

Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2009

(tekst ukazał się pierwotnie w "Życiu Warszawy")