CAŁA PRAWDA O DRAKULI - Mateia Cazacu "Drakula"

„Drakula” Mateia Cazaccu to interesująca biografia Włada III, wołoskiego księcia, który był historycznym pierwowzorem najsłynniejszego z wampirów

Drakula – tej persony nikomu nie trzeba przedstawiać. To król wampirów, który w olbrzymim stopniu rozpalił wyobraźnię pisarzy i filmowców z całego świata. Wychudłego mężczyznę z podkrążonymi oczyma, długimi paznokciami, łysiną i parą wystających kłów wprowadził do świadomości czytelniczej irlandzki pisarz Bram Stoker, publikując w 1897 roku powieść o żywiącym się ludzką krwią wampirze, który rezydował w tajemniczym karpackim zamku. Stoker, tworząc swoją „biblię wampiryzmu”, wykorzystał niektóre motywy z klasycznych powieści nurtu gotyckiego, odniósł się również do słowiańskich wierzeń ludowych oraz legend o pewnym okrutnym rumuńskim władcy z Transylwanii. Tak narodził się Drakula – najsłynniejszy z wampirów, który w XX wieku masowo zaludnił powieści grozy oraz filmowe horrory.

Drakula stał się tak mocno rozpoznawalną ikoną popkultury, że mało kto zdaje sobie sprawę z faktu, że istniał naprawdę. Nie był co prawda wampirem, lecz słynącym z wyjątkowego okrucieństwa wołoskim księciem, wasalem węgierskiego króla Macieja Korwina. Na swój przydomek zapracował jednak zasłużenie. Wład III, znany też jako Drakula lub Tepes (łacińskie słowo draco, od którego pochodzi rumuńskie drac, oznacza diabła; z kolei starosłowiańskie drukol oznacza włócznię lub pal – rumuńskie teapa), wsławił się bestialskim traktowaniem pojmanych wrogów. Jego ulubioną formą tortur było wbijanie na pal, gotowanie żywcem w smole i palenie na stosie. Nie wiadomo jednak, ile jest w tych opowieściach prawdy. Średniowieczne przekazy piśmiennicze z całej Europy (o Drakuli wspomina w swoich „Kronikach” także Jan Długosz) nie grzeszą kompetencją, a liczni wrogowie wołoskiego księcia z pewnością przypisywali mu znacznie więcej „zasług” niż rzeczywiście miał on na swoim koncie. Poza tym istnieje także druga twarz Drakuli – wielkiego reformatora, człowieka głębokiej wiary, odważnego obrońcy ojczyzny i sprawiedliwego, choć surowego władcy, który został zaliczony w poczet rumuńskich bohaterów narodowych. Historia Drakuli pełna jest niedomówień, półprawd i zmyśleń o podłożu politycznym i ideologicznym. Trudno orzec, kim władca z Transylwanii był naprawdę.

Musiało minąć ponad pięć i pół wieku, by Wład III doczekał się rzetelnej biografii. „Dracula” – owoc czterdziestoletnich badań rumuńskiego historyka Mateia Cazacu jest dziełem kompletnym i kompetentnym. Autor dotarł do wszelkich możliwych źródeł, również tych, które dotąd pozostawały mało znane, a rzucają nowe światło na stan dotychczasowej wiedzy o Drakuli. Cazacu stworzył naukową książkę historyczną, którą dzięki barwnej osobie bohatera (ale również nieprzeładowanemu akademizmem wartkiemu stylowi narracji) czyta się jak wyśmienitą powieść. Szczegółowa biografia Drakuli, osadzona w społeczno-politycznym kontekście XV wieku, zachowuje niezbędny przy takich pracach dystans – postać Włada III nie jest odbrązowiana ani też mitologizowana. Cazacu przytacza bezsporne fakty, chętnie cytuje rozmaite źródła ostrożnie je interpretując. Nie ogranicza się przy tym wyłącznie do postaci wołoskiego księcia – jego praca jest kulturową i historyczną analizą całej epoki. Rumuński autor nie zapomina oczywiście o wywiedzionej od Włada III postaci wampira, dając osobne, znakomite rozdziały o istocie wampiryzmu oraz sposobie ukazywania Drakuli w filmie i literaturze. Jak przystało na opowieść o księciu grozy, nie mogło w niej również zabraknąć swoistej klątwy wampira ciążącej nad autorem oraz niezbędnej tajemnicy. Cazacu nie ukrywa, że w biografii Drakuli wciąż jeszcze jest wiele luk i niezbadanych sekretów. Jednym z nich jest kwestia śmierci Drakuli oraz miejsca jego pochówku. Czyżby jednak Wład III miał w sobie coś z wampira? Ostatecznie nieodnalezione zwłoki świadczyć mogą o nieśmiertelności…

 Matei Cazacu

„Drakula”

tłum. Beata Biały

PIW, Warszawa 2007

(tekst ukazał się pierwotnie w "Życiu Warszawy")